Akcent
regularny
- na przedostatnią sylabę w wyrazie- paroksytoniczny: mama kolega1
- obecny także w jednosylabowych wyrazach (to nie jest odstępstwo, tu akcent pada na jedyną sylabę): rok, dom
- w zestrojch akcentowych2 jest pozorna nieregularność : (śmieje się)
Wyrazy
z akcentem pobocznym
- wszystkie wyrazy składające się z więcej niż trzech sylab: wydarzenie, elektryczny3
- zestroje akcentowe4: (przy lotnisku), (nie zamknęli).
Akcent
przesunięty
- na trzeciej sylabie od końca- proparoksytoniczny
- w formach z ruchomą końcówką -śmy, -ście (jest tu regularny akcent wyrazu bez końcówki):robiliście (bo robili), chcieliśmy (bo chcieli)
- w formach z partykułą -by w trybie przypuszczającym:mogłaby, chciałabym (także jak w słowie bez partykuły)
- w liczebnikach złożonych (akcent pozostaje taki sam, jak w liczebniku prostym siedem-siedemset):sześciuset, siedemset, osiemset, kilkaset
- w wyrazach obcego pochodzenia zakończonych na -ika/-yka:matematyka, muzyka, polityka(ale w słowach matematycy, muzycy, politycy akcent jest regularny)
- w niektórych nazwach geograficznych:Korea, Ameryka, Afryka
- na czwartą sylabę od końca w czasownikach liczby mnogiej trybu przypuszczającego (znów akcent jak w czasowniku bez końcówki i partykuły):chcielibyśmy (chcieli), zrobiłybyście (zrobiły)
- na ostatniej sylabie- oksytoniczny
- w zapożyczeniach z francuskiego:menu, jury
- w skrótowcach:PKP pekape, PKO pekao
- połączeniach cząstek arcy-, eks-, wice- z wyrazami jednosylabowymi:arcymistrz, wiceszef, eksmąż
Pozostałe
nieregularności
- akcent chwiejny- oboczne formy akcentowania:okolica/ okolica, w szczególe/ w szczególe, (na złość)/ (na złość)
- słowa, których akcent jest po prostu ich cechą gramatycznąuniwersytet, technikum, papryka, operai niestety wiele, wiele innych :). Pozostaje nam tylko sprawdzać...
W
razie wątpliwości odsyłam do internetowego słownika
http://sjp.pwn.pl
Na
wskazanej stronie można również zadać pytanie w poradni językowej
i uzyskać odpowiedź od najznamienitszych autorytetów w dziedzinie
lingwistyki :).
1W
tekście wytłuszczone są samogłoski tworzące akcentowaną
sylabę.
2Połączenia
formy ortotonicznej (wyrazu z samodzielnym akcentem) z enklityką
(bez samodzielnego akcentu), w zestroju akcent przesunął się na 3
sylabę, ale został regularny w słowie śmieje.
3Podkreślona
samogłoska buduje sylabę z akcentem pobocznym, zawsze słabszym
niż główny.
4Połączenia
formy ortotonicznej (wyrazu z samodzielnym akcentem) z proklityką
(bez samodzielnego akcentu).
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz